Hiç kesi yapmadan veya yaklaşık 1cm.lik kesilerden vücut içine girilerek yapılan ameliyatları tanımlar. Modern teknolojinin kullanıldığı çok ince, kameralı cihazlarla yapılan girişimlerdir. Genellikle idrar yollarındaki taş, darlık ve tümörlerin tedavilerinde kullanılır. Prostat büyümesinin ideal tedavileridir.

Endoskopik üroloji nedir?

Son yıllarda cerrahinin tüm alanları gibi ürolojik cerrahi tedavilerde de minimal invazif yöntemlerin kullanımı yaygın hâle gelmiştir. Minimal invazif yöntemlerde açık cerrahi kesiler yerine küçük kesiler ya da organların vücut dışına açılan kısımları kullanılarak kamera yardımı ile iç organların görüntülenmesi ve hastalıkların tedavisi amaçlanır.

Endoskopik ürolojik cerrahi ya da endoüroloji alanında böbrek, üreter, mesane ve prostat hastalıklarının açık cerrahi olmaksızın idrar kanalları vasıtasıyla girilerek tedavi edilmesi amaçlanır. Kullanılan enstrümanlar endoskopik cerrahi aletlerdir. Bu cihazların içinde kamera, aydınlatma sistemi ve işlemi yapacak aletlerinin geçirileceği kanallar vardır.

Endoskopik aletler vücutta mevcut olan doğal girişleri kullanarak doğal boşluklara girmeyi amaçlar. Örnek olarak ağız yoluyla mide endoskopisi yapılması, anüs yoluyla kolonoskopi yapılması gösterilebilir. Bazen ciltte yapılan küçük bir kesiden endoskopik aletlerin organ içerisine iletildiği yöntemlerde mevcuttur. Örnek: Perkütan NefroLitotomi (PNL).

Üroloji’de endoskopik cerrahiler; böbrek, üreter, mesane ve prostat için mevcuttur. Prostatın endoskopik tedavisi başlı başına ayrı bir konu olduğu için burada bahsedilmeyecektir.

Sıkça uygulanan endoürolojik tedaviler

Üretra darlığı tedavisi

Mesaneyi vücut dışına bağlayan üretra adını verdiğimiz tüp şeklindeki organda çeşitli sebeplerle daralmalar meydana gelebilir. Üretra darlığının en sık görülen sebebi ürolojik enstrümantasyondur. Yanlış sonda takılması ve ürolojik ameliyatlar sonrasında üretral darlık oluşabilir. Ayrıca yüksekten düşme, trafik kazası gibi travmalar nedeniyle üretrada kopmalar ve daralma görülebilir. Üretra daralmasında ilk tedavi seçeneği endoskopik olarak internal üretrotomi adı verilen prosedürün yapılmasıdır. Bu prosedür de endoskopik bir enstrüman olan üretrotom ile işlem gerçekleştirilir. Üretro tom cihazının içerisinden optik sistem ve çalışma kanalından üretrotom bıçağı geçer. Üretrotom bıçağı vasıtası ile darlık kesilerek açılır. Darlığa holmiyum lazer uygulaması da yapılabilir.

İdrar yolları taşları için endoskopik cerrahi

İdrar yollarında taşın yer aldığı bölgeye göre endoskopik cerrahiler uygulanır. Endoskoplar özel geliştirilmiş teknolojik aletlerdir. Mesane içerisinde yer alan taşlar sistoskopi yöntemiyle tedavi edilir. Üreterdeki taşlara üreteroskopi yapılır. Böbrek içerisinde yer alan taşlara ise üreterorenoskopi ya da perkütan endoskopi yöntemi yapılır.

Mesane taşları için endoskopik tedavi

Mesanede çeşitli sebeplerle taşlar oluşabilir. Böbreklerden düşen taşların mesanede takılması ya da mesane içerisinde idrarın tam boşaltılamadığı durumlarda mesane taşlarına rastlanabilir.

Mesane taşlarının tedavisinde modern ürolojik yaklaşım sistolitotomi adı verilen endoskopik mesane taşı tedavisidir. Bu tedavide sistoskop ile mesaneye girilir. Mesane içerisinde taş görülür. Sistoskopun çalışma kanalından pnomatik, ultrasonik ya da holmiyum lazer taş kırma cihazlarından biri ilerletilerek mesane içerisindeki taşlar parçalara ayrılır. Daha sonra bu parçalar yine endoskopik aletin çalışma kanalından ilerletilen özel enstrümanlarla mesane dışına alınır. Mesane taşı tedavisi açık cerrahi günümüzde artık uygulanmamaktadır.

Üreter ve böbrek içerisindeki taşlar

Üreter ve böbrek taşlarının tedavisinde üreteroskop kullanılır. Üreteroskop ince uzun içerisinde ince bir teleskopik kamera taşıyan bir enstrümandır. Üreteroskopun içerisindeki boşluktan fiber optik kablolar ile ışık ve çalışma aletleri geçirilerek cerrahi işlem gerçekleştirilir.

2 tip üreteroskop mevcuttur.

• Rijid üreteroskop (Rijid URS)
• Flexible üreterorenoskop (Flexible URS)

Rijid URS, ince uzun esneme özelliği olan ancak bükülemeyen bir enstrümandır. Kullanımı kolaydır. İnce bir boruyu hareket ettirir gibi rahatlıkla yönetilir. Üreterin alt kısmındaki patalojilerin tedavisinde kullanılması daha uygundur. Üreterin üst kısmında ve böbrek pelvisi içerisinde yer alan hastalıkların tedavisinde de zaman zaman kullanılabilir. Üreteri yeterli genişlikte olmayan hastalarda yöntemin bazı komplikasyonlara sebep olma ihtimali vardır.

Flexible URS mide endoskopisinde kulllanılan endoskopların çok ince bir versiyonudur. Kalınlığı 3 milimin altındadır. Üreterin üst bölümlerinde böbrek içinde yer alan hastalıkların tedavisi için kullanılır. Eğilip, bükülebilme özelliği sayesinde böbrek içerisinde en uç köşelere kadar uzanım gösterebilmekte ve buradaki hastalıkların tedavisinde kullanılabilmektedir. Lazer fiberleri flexible URS içerisinden rahatlıkla geçip tedaviye yardım etmektedirler.

Mesane kanseri için endoskopik cerrahi

Mesane kanseri tedavisinin ilk basamağı mesanede tespit edilen tümörün endoskopik olarak rezeke edilmesidir. Bu yönteme TUR-mesane tm (Trans uretral esane tümörü rezeksiyonu) adı verilir.

İşlem esnasında ilk basamak sistoskopi yani mesanenin endoskopik incelemesidir. Mesanenin anatomisi ve tümörün lokalizasyonu tespit edilir. Daha sonra rezektoskop adı verilen endoskopik enstrümanla girilir. Bu cihazın içerisinden geçirilen özel aletler vasıtasıyla tümör rezeke edilir, yani küçük parçalar halinde kesilerek alınır. Alınan parçalar patolojik incelemeye gönderilir. Tümörlerin %80’i yüzeyel, %20’si ise invaziv mesane tümörü olarak gelir. İnvazif mesane tümörü tespit edilirse Radikal Sistektomi operasyonu uygulanır. Yüzeyel mesane tümörlerinde takipte belli aralıklarla endoskopik yöntemlerle mesane kontrol edilir. Mesane içerisinde tümör nüksü görüldüğünde bu tümör endoskopik yöntemlerle tedavi edilir.

Üst üriner sistem tümörlerinin endoskopik tedavisi

Üreter ve böbrek içerisini kaplayan mukoza dokusu mesane içerisindeki mukoza ile aynı karakterdedir. Değişici epitelyum hücreli karsinom adı verilen kanser türü üreter ve böbrek toplayıcı sisteminde de gelişebilir. Mesane kanseri ile aynı hücre tipinde olan bu kanser, üst üriner sistemde üreter ve böbrek toplayıcı sisteminin duvar yapısının ince olması nedeniyle hızla yayılabilir, diğer organlara metastaz yapabilir.

Üst üriner sistem tümörlerinin tanısında endoskopik cerrahiler önemli yer tutar. Rijid ya da flexible URS ile tümörün olduğu bölgeye ulaşılır ve tanı koymak amaçlı biyopsi parçaları alınır. Üst üriner sistem tümörlerinde tedavi böbrek ve üreterin cerrahi olarak çıkartılmasıdır. Ancak bazı özel durumlarda endoskopik ürolojik yöntemlerle tedavi tercih edilebilir. Böyle bir durumda üreteroskopun içerisinden geçirilen lazer aleti tedavi amaçlı kullanılabilir. Yine üreteroskopun içerisinden tümör temizlendikten sonra tümörün yeniden oluşmasını engelleyecek ilaçlar böbrek toplayıcısı sistemine verilebilir.

Üreteropelvik bileşke darlığında (UPJ darlığı) endoskopik cerrahiler

Üreteropelvik bileşke darlığının endoskopik tedavisinde endopiyelotomi adı verilen yöntem uygulanır. Bu yöntemin uygulanmasında iki yol vardır.

Retrograd endopiyelotomi: Üreterorenoskop vasıtasıyla mesaneye oradan üretere girilir ve üreteropelvik bileşkeye ulaşılır. Bu bileşkede darlığa sebep olan neden tespit edilir ve endoskopik olarak buradaki darlık giderilmeye çalışılır. Darlığın açılmasında özel kesici aletler kullanılır. En sıklıkla holmiyum lazerden faydalanılır.

Antegrad endopiyelotomi: Bu yöntemde ciltte yapılan küçük bir kesiden perkütan yolla böbreğe ulaşılır. Daha büyük kameralar ve daha geniş çaplı enstürmanlar kullanmak mümkün olduğundan işlem sırasında görüntü kalitesi daha iyi olmaktadır. Böbrek içerisinden üreteropelvik bileşke tespit edilir. Darlığı yapan sebep anlaşılarak endoskopik olarak ortadan kaldırılır.

Endopiyelotomi yöntemi açık cerrahiye alternatif olarak tanımlanmış ve minimal invaziv ürolojik bir yöntem olması sebebiyle bir süre çok popüler olmuştur. Ancak günümüzde laparoskopik üroloji alanındaki gelişmelerle üreteropelvik bileşke darlığı operasyonlarının daha çok laparoskopik yöntemler tercih edilmektedir.

Klinğimizde üreteropelvik bileşke darlığı tedavisi için en sık kullanılan yöntem, laparoskopik piyeloplasti yöntemidir. Endopiyelotomi ancak titizlikle seçilmiş vakalarda ya da nüks görülen vakalarda tercih edilmektedir.